Sociaal domein

Binnen het sociaal domein zijn we verantwoordelijk voor de Wmo, Jeugdzorg en Participatiewet. Naast de taken en verantwoordelijkheden die uit deze twee voortvloeien, speelt de gemeente ook een belangrijke rol als het gaat om inkomensondersteuning en de (re-)integratie naar werk.

Visie

We streven naar een samenleving waarin iedereen zich thuis voelt en naar eigen vermogen kan meedoen. De behoeften en talenten van onze gemeenschap staan daarbij centraal. Dat betekent dat mensen iets voor elkaar willen en kunnen betekenen, dat er respect is voor ieders eigenheid, en dat er ruimte is om eigen keuzes te maken. Wanneer ondersteuning nodig is, kunnen inwoners vertrouwen op passende hulp vanuit de gemeente.

Wat willen wij bereiken?

Iedereen moet kunnen rekenen op passende ondersteuning binnen het sociaal domein, afgestemd op zijn of haar wensen en behoeften. We blijven daarbij de beweging voortzetten om dure, geïndiceerde zorg waar mogelijk om te zetten naar toegankelijke, lokale ondersteuning. Binnen het sociaal domein onderscheiden we drie vormen van ondersteuning:

Eigen kracht en 'samenkracht' van inwoners
Wij geloven in de kracht van onze inwoners. Idealiter lossen mensen hun hulpvraag zelf op, eventueel met hulp van hun netwerk. In deze vorm van ondersteuning is er weinig tot geen betrokkenheid van de gemeente nodig.

Een goed samenwerkend voorliggend veld voor de meeste hulpvragen
Wanneer het niet lukt om een hulpvraag zelfstandig of met hulp van naasten op te lossen, kunnen inwoners terecht bij partners in het voorliggend veld. Dit zijn organisaties waarmee we samenwerken en die algemene of collectieve voorzieningen bieden. Denk aan het consultatie- bureau, kinderopvang, scholen, sport- en cultuurverenigingen, wijkaccommodaties en huiskamerprojecten.

Daarnaast zijn er partners die vrij toegankelijke ondersteuning bieden, zoals het Centrum voor Jeugd en Gezin, huisartsen, Synthese, het Algemeen Maatschappelijk Werk, de bibliotheek, fysiotherapeuten en sport- en beweegprogramma’s. Deze vormen van ondersteuning zijn laagdrempelig en worden ook wel ‘lichte ondersteuning’ genoemd. We verwijzen hiernaar als het voorliggend veld.

Maatwerkvoorzieningen en specialistische zorg waar nodig
Wanneer de ondersteuning uit het voorliggend veld niet volstaat, bieden we maatwerkvoorzieningen of specialistische zorg. Deze vormen van zorg zijn beschikbaar voor inwoners met complexe of langdurige hulpvragen. We zorgen ervoor dat ook deze intensieve vormen van ondersteuning beschikbaar zijn binnen onze gemeente, zodat iedereen de zorg krijgt die nodig is.

Waar mogelijk begeleiden we inwoners richting lichtere ondersteuning binnen het voorliggend veld. Toch erkennen we dat sommige inwoners langdurig of blijvend aangewezen zijn op maatwerk of specialistische zorg.

Vanwege de complexiteit van deze hulpvragen en het belang van goede samenwerking in het sociaal domein, hebben we onze ambities en doelen vastgelegd in het Beleidsplan Sociaal Domein. Dit doen we samen met de drie gemeenten in Midden-Limburg West. In onderstaande afbeelding vatten we dit beleid visueel samen:

Wat gaan wij daar voor doen?

Wij werken aan een goed samenwerkend voorliggend veld waarin we het merendeel van onze inwoners ondersteunen.

De ontwikkelingen binnen het sociaal domein gaan snel, en de uitdagingen rond passende zorg en ondersteuning zijn groot. Als gemeente hebben we de verantwoordelijkheid om inwoners – waar nodig – te ondersteunen bij hun deelname aan de samenleving. Daarbij zetten we in op hun eigen kracht én die van hun sociale netwerk. Tegelijkertijd bouwen we aan sterke, toekomstbestendige basisvoorzieningen, denk hierbij aan de huiskamerprojecten, eetpunten, programma Kansrijke Start of de inzet van de praktijkondersteuners jeugd bij huisartsen.

Zorgboulevard
Een belangrijk lokaal initiatief in dit kader is de ontwikkeling van de Zorgboulevard. Hier brengen we partijen uit de eerstelijnszorg en het sociaal domein samen, zodat zij beter én meer complementair kunnen samenwerken. Door als gemeente deze partijen centraal te huisvesten en hen te stimuleren optimaal samen te werken, verwachten we dat inwoners beter geholpen worden en tegelijkertijd minder afhankelijk worden – en blijven – van (specialistische) zorgorganisaties.

Preventie
Om te zorgen dat inwoners de juiste zorg krijgen die zij nodig hebben, zetten wij mede in op Welzijn op Recept. Het doel hiervan is om het welbevinden van de inwoners met psychosociale klachten effectief te verbeteren door activering of deelname aan welzijnsinterventies of andere begeleiding in het sociaal domein.  Ketenaanpak Welzijn op Recept loopt van 2025 t/m 2028 en tijdens de looptijd worden 6 huisartsenpraktijken ondersteund door partners (AMW en Synthese) uit het sociaal domein. Bij ketenaanpak valpreventie geeft Negen cursussen aan senioren om vallen te voorkomen

Ook vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA) wordt gewerkt aan verschillende transformatieplannen en ketenaanpakken om de beweging van het zorg- en medisch domein naar het sociaal domein een impuls te geven.

Participatie
Vanaf 1 januari 2026 gaat de nieuwe Participatiewet in Balans in. Deze wet bestaat uit een 3-tal sporen die tot en met 2028 gefaseerd in werking treden:

Spoor 1 bestaat uit ruim 20 wetswijzigingen waarmee bijstandsgerechtigden meer rechts- en inkomenszekerheid krijgen. Daarbij krijgen professionals in de uitvoering meer ruimte om te kunnen doen wat in het individuele geval nodig is. De impact hiervan is groot: de uitvoering van de Participatiewet wordt in de volle breedte geraakt, van intake en terugvordering tot re-integratie.
Spoor 2 betreft een meer fundamentele herziening van de Participatiewet waarbij de menselijke maat, vertrouwen en eenvoud centraal staan. Dit is een lange termijn opgave waarbij uitgangspunten en basis door het rijk opnieuw gaan vastgesteld worden.
Spoor 3 houdt een cultuuromslag in die gericht is op het versterken van de vakkundigheid bij professionals uit verschillende lagen bij gemeenten. Het doel hiervan is dat zij de ruimte ervaren om naast de bijstandsgerechtigden te staan.

In 2025 zijn we gestart om onze medewerkers, werkprocessen en systemen voor te bereiden op de komst van de nieuwe wet. In 2026 werken we verder aan een verbetering van onze monitoring- en sturingsinformatie. Meer duidelijkheid over de ontwikkelingen in spoor 2 en 3 verwachten we in de 2e helft van 2026 van het rijk te ontvangen.

MOB
Ook wordt met de nieuwe wet de inzet van ons MensOntwikkelBedrijf (MOB), vooral op het gebied van re-integratie, steeds belangrijker. In 2025 is daarom onderzocht hoe het MOB zich kan doorontwikkelen om ook in de toekomst van grote waarde te blijven zijn. In 2026 en verder werken we verder aan de ontwikkelopgaven die hieruit voortvloeien.

Armoedebeleid
In 2025 hebben we samen met onze partners het huidige armoedebeleid geëvalueerd. Met de uitkomsten hiervan en de uitwerking van de Participatiewet in Balans actualiseren we het armoedebeleid in de 2e helft van 2026.

Schuldhulpverlening
Binnen de schuldhulpverlening en vroegsignalering zijn veel ontwikkelingen, waaronder het plan 'basisdienstverlening schuldhulpverlening'. In 2025 is een evaluatie van de aanpak van schuldhulpverlening en vroegsignalering van schulden opgestart. De resultaten hiervan zullen worden meegenomen in een doorontwikkelplan 2026 en verder.

Jeugdzorg
De transformatie van de jeugdzorg is al enkele jaren een speerpunt, zowel lokaal als landelijk. Met de Hervormingsagenda Jeugd 2023–2028 wordt hier op landelijk niveau fors op ingezet. Deze omvangrijke opgave kunnen we als gemeente Leudal niet zelfstandig realiseren. Daarom zoeken we nadrukkelijk de samenwerking met andere gemeenten in Midden-Limburg.

Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in Leudal vervult een centrale rol in de lokale basisondersteuning voor jeugdigen en gezinnen. Ter versterking van het lokale CJG-team in Leudal wordt, in samenwerking met de regiogemeenten, een regionaal veiligheidsteam opgericht. Dit team gaat zich richten op gezinnen met complexe veiligheidsproblematiek, waardoor de jeugd- en gezinswerkers van ons lokale CJG-team meer capaciteit krijgen om zich te richten op hun basistaken. De oprichting van dit veiligheidsteam vormt een belangrijke stap in de voorbereiding op de landelijke implementatie van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming.

In korte tijd zijn diverse grote systeemaanbieders, vaak ook aanbieders die aangewezen zijn als cruciale jeugdhulpaanbieders, in stevige financiële problemen gekomen. Gemeenten staan, vanuit verantwoordelijkheid voor continuïteit van jeugdhulp, financieel gezien aan de lat voor deze kosten, om daarmee een dekkend jeugdhulplandschap te borgen. Het monitoren van deze aanbieders vraagt een stevige investering in capaciteit.

Regionale samenwerking Noord en Midden Limburg
Binnen de regionale samenwerking Noord- en Midden-Limburg is een onderzoek gestart naar de integratie en implementatie van bedrijfsvoeringstaken binnen het sociaal domein. Het gaat hierbij om een mogelijke aansluiting van Midden-Limburg op module 1 van de MGR (Modulaire Gemeenschappelijke Regeling) met ingang van 2026.

Module 1 van de MGR richt zich op het uitvoeren van bedrijfsvoeringstaken zoals contract -en inkoopmanagement, business control en toezicht op de Wmo en de Jeugdwet. Op dit moment voeren de Midden-Limburgse gemeenten deze taken nog zelfstandig binnen hun eigen regio uit. Deze voorgenomen verandering binnen de bedrijfsvoering van het sociaal domein is nog onder voorbehoud. De verwachting is dat in het najaar van 2025 een definitief plan van aanpak wordt voorgelegd, waarna het besluitvormingsproces voor alle betrokken gemeenten in Noord- en Midden-Limburg van start zal gaan. Bij een positief besluit kan de implementatie op zijn vroegst starten in het eerste kwartaal van 2026.

Wat mag dat kosten?